در قلب رشتهکوههای آلپ ژاپن و در میان جنگلها و کوهها، شهری وجود دارد که انگار زمان در آن ایستاده است: تاکایاما. شهری که با کوچههای چوبی، خانههای سنتی، حس و حال شهرهای دوره ادو و کارگاههای نجّاران ماهر، تصویری زنده از ژاپن قدیم را پیش چشم میگذارد. در این مقاله از بکتاش تراول؛ سراغ دلایل اهمیت تاریخی و فرهنگی تاکایاما، ریشهها، معماری، هنر و زندگی مردم آن میرویم.
ریشهها و شکلگیری تاکایاما
سرآغاز تاکایاما به اواخر قرن شانزدهم باز میگردد؛ زمانی که Kanamori Nagachika پس از فتح منطقه استان هیدا (Hida) در سال 1585، فرمان ساخت قلعهای را بر فراز تپهای در نقطهای استراتژیک صادر کرد.
ساخت قلعهTakayama Castle از 1588 آغاز شد و سال 1603 به پایان رسید، در پیرامون قلعه، شهرکِ حکومتی برای ساموراییها و در پایینتر، حیات تجاری بازرگانان و صنعتگران شکل گرفت. منطقهای که بعدها «Old Town» یا بخش قدیمی تاکایاما نام گرفت.
دوران طلایی در عصر ادو: تجارت، هنر و رونق
در دوره 1603 تا 1867 (دورۀ ادو)، تاکایاما بهخاطر موقعیت استراتژیکش محل تقاطع پنج راه اصلی و نزدیکی به رودخانه Miyagawa به مرکز حملونقل، تجارت چوب و مواد معدنی تبدیل شد.
جنگلهای وسیع اطراف و معادن موجود در منطقه، منبع ثروت و رونق بود. چوب از مسیر رودخانه به شهرهای دیگر منتقل میشد، و معدنکاری نیز به اقتصاد منطقه کمک میکرد.
صنعتگران بومی معروف به Hida no Takumi در این دوره به شهرت فراگیر رسیدند. این نجّاران ماهر معابد، معابد شینتو و ساختمانهای چوبی زیبا را در سراسر ژاپن میساختند؛ کار به حدی ستودنی بود که تاکایاما لقب «کوچک کیوتو» گرفت.
افزون بر نجّاران، تاکایاما در آن زمان قطب تولید ابریشم، مشاغل مالی و بیش از ۵۰ کارخانه تولید «ساکه» (شراب برنجی ژاپن) نیز بود.
این ترکیب از هنر، کار، تجارت و فرهنگ باعث شد تاکایاما نه صرفاً قلعهای از گذشته، بلکه به مرکزی زنده برای زندگی، هنر و اقتصاد و همچنین مقصدی برای گردشگران تور ژاپن تبدیل شود.
تحولات تاریخی — حکومت مستقیم شوگون و زوال قلعه
در سال 1692، دولت شوگون تصمیم گرفت فرمانروایی منطقه Hida (و بنابراین تاکایاما) را مستقیماً در دست بگیرد؛ یعنی خانواده کاناموری (Kanamori) را منتقل کرد و حکومت محلی برچیده شد.
به همین دلیل، قلعه TakayamaCastle منحل شد؛ حصارها و ساختمانهای قلعه به تدریج از بین رفتند. بخشی از کاربری آنها به ادارههای حکومتی و انبار غلات تغییر یافت.
جالب اینکه ساختمان Takayama Jinya مرکز اداری دوره شوگون تا امروز باقی مانده و یکی از معدود آثار زنده از آن دوران است؛ جایی که مالیات، دادوستد، امور اداری و قضایی منطقه Hida مدیریت میشد.
در نتیجه آن جابهجایی قدرت، طبقه سامورایی کمرنگ شد و بازرگانان و صنعتگران بخش عمده زندگی شهری را تشکیل دادند. این تحولات بستر رونق فرهنگی و اقتصادی تاکایاما را فراهم کرد.
حال و هوای امروز: میراث زنده ژاپن سنتی
امروز بخش قدیمی تاکایاما محلههایی با کوچههای سنگفرششده، خانههای چوبی سنتی، انبارهای چوبی، مغازهها و مشاغل سنتی همچنان پا بر جاست و بازدیدکنندگان را به سفر در زمان دعوت میکند.
بسیاری از این خانهها و کارگاهها یادگار دوران ادواند؛ از نجّاران گرفته تا تولیدکنندگان دستسازههای سنتی، مشاغل مرتبط با چوب، و کارگاههای ساخت ساکه علاوه بر آن، «Jinya» که همان ساختمان اداری دوران شوگون است، به موزه و جاذبه گردشگری تبدیل شده و پنجرهای است به سیاست، حکومت و زندگی روزمره در ژاپن آن زمان.
در نتیجه، بازدید از تاکایاما یعنی تجربهای زنده از تاریخ؛ جایی که معماری، صنایع دستی و زندگی شهری، قرنها را در خود نگاه داشتهاند.
چرا «دهکده تاکایاما» ارزش بازدید دارد؟
- تجربه زنده تاریخ ژاپن: برخلاف بسیاری از مقاصد «تاریخی»، تاکایاما زنده است: مردم زندگی میکنند، مغازهها فعالاند، سنتها جاریاند. این یعنی نه فقط دیدن آثار بلکه حس کردن روح ژاپن گذشته.
- هنر نجّاران و معماری سنتی: اگر به چوب، هنر، تاریخ معماری یا صنایع دستی علاقه دارید، آثار «Hida no Takumi» و خانههای چوبی تاکایاما برایتان مثل گنج میمانند.
- میراث اداری و حکومتی: بازدید از Jinya فرصتی است برای درک چگونگی اداره یک ناحیه در دوره ادو: مالیات، دادگاه، مدیریت منابع، و …
- سفر به دنیای گذشته با حفظ زندگی مدرن: ترکیب زندگی شهری امروز با بافت سنتی و تاریخی، یک تجربه متفاوت میسازد: نه موزه صرف، بلکه شهری زنده با ریشه در تاریخ.
فرهنگ مردمی تاکایاما؛ زندگی کهن در جریان امروز
تاکایاما فقط یک تصویر ثابت از گذشته نیست؛ فرهنگ مردم این شهر هنوز هم رنگوبوی دوران ادو را در خود دارد. حتی با گذر زمان، سنتهای محلی، آیینها و روابط اجتماعی مردم مثل یک گالری زنده در جایجای شهر دیده میشود. مردم تاکایاما به مهماننوازی و احترام به طبیعت شهرت دارند. بسیاری از خانوادههای این شهر نسلهاست در کار نجّاری، هنرهای چوبی، سوزندوزی سنتی و تولید ساکه مشغولاند.
در بازارهای محلی، زنان سالمند با لبخند، محصولات کشاورزی تازه مثل میوههای کوهستانی، سبزیجات محلی و ترشیهای دستساز را عرضه میکنند. فروشندگان هنوز از چرتکههای چوبی استفاده میکنند و داخل فروشگاهها، عطر چوب تازه شبیه یک رایحه نوستالژیک فضا را پر میکند. همه اینها بخشی از هویت فرهنگی تاکایاما هستند؛ هویتی که با گذر تاریخ از بین نرفته و تبدیل به جاذبه گردشگری شده است.
جشنوارهٔ معروف تاکایاما؛ میراثی در فهرست بهترینهای ژاپن
یکی از مهمترین بخشهای شهرت جهانی تاکایاما، جشنوارهٔ Takayama Matsuri است؛ جشنی باشکوه که قدمت آن به قرنها پیش میرسد و امروز یکی از سه جشنواره بزرگ ژاپن شناخته میشود. این جشنواره دو بار در سال، در بهار و پاییز، برگزار میشود و خیابانهای شهر را به نمایشگاهی از هنر، موسیقی و آیینهای سنتی تبدیل میکند.
مهمترین بخش جشنواره، ارابههای چوبی عظیم و تزیینشده است که با هنرهای بینظیر نجّاری و طلاییکاری تزئین شدهاند. روی این ارابهها عروسکهای مکانیکی (Karako) قرار دارد که با سیستم طناب و چوب، حرکات شگفتانگیزی انجام میدهند. این عروسکها نماد مهارت نسلهای متوالی هنرمندان Hida no Takumi هستند و تماشای حرکت آنها یکی از جذابترین لحظههای جشنواره است.
شبها نیز مراسم روشنایی Lantern Festival برگزار میشود. صدها فانوس کاغذی روشن، ارابههای بزرگ را نورانی میکنند و شهر در یک نور طلایی رؤیایی فرو میرود. اگر قصد سفر به ژاپن داری، سفر به تاکایاما در زمان جشنواره یک تجربه فراموشنشدنی است.
غذاهای محلی تاکایاما؛ طعمی که فقط اینجا پیدا میشود
غذا در فرهنگ ژاپنی جایگاه ویژهای دارد و تاکایاما نیز از این قاعده مستثنا نیست. قرار گرفتن میان کوهها باعث شده غذاهای این شهر ویژگیهای خاصی داشته باشند.
- گوشت گاو هیدا (Hida Beef)
یکی از مشهورترین گوشتهای ژاپنی و تنها رقیب «واگیو» در سطح جهانی. این گوشت که چربی آن مثل طرح مرمر در گوشت پخش شده، در تاکایاما به شکل استیک، باربیکیو و حتی سوشی سرو میشود.
- میسو هیدا (Hoba Miso)
یک غذای کاملاً محلی: میسو، قارچ، پیاز و سبزیجات روی برگ درخت Magnolia قرار گرفته و روی آتش کمحرارت پخته میشود. طعم دودِ چوبی آن تجربهای منحصربهفرد است.
- ساکه تاکایاما
به دلیل آب بسیار خالص کوهستانهای آلپ ژاپن، ساکههای این منطقه جزو مرغوبترین انواع ژاپنی هستند و کارخانههای سنتی قدیمی در Old Town هنوز فعال هستند.
- سوپ گوشت و سبزیجات محلی
غذاهای گرم و سوپگونه در زمستانهای سرد کوهستان بسیار محبوباند.
برای کسانی که عاشق غذاهای اصیل هستند، تاکایاما مقصدی فوقالعاده است؛ چون طعمها کاملاً بومی و متفاوتاند.
طبیعت و محیط اطراف تاکایاما؛ ترکیب تاریخ و زیباییهای کوهستان
اگرچه مرکز شهر بیشتر به معماری و تاریخ شهرت دارد، اما اطراف تاکایاما طبیعتی کمنظیر دارد. کوهها، رودخانهها و جنگلهای انبوه، این منطقه را به مقصدی جذاب برای دوستداران طبیعت تبدیل کرده است.
- دهکده تاریخی شيراكاواگو (Shirakawa-go)
در ۵۰ دقیقهای تاکایاما؛ با خانههای سقفشیروانی گاسّو و معماری منحصر بهفرد که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده.
- پارک ملی Chubu Sangaku
قلب رشتهکوههای آلپ ژاپن؛ یکی از بهترین مقصدهای کوهنوردی و عکاسی.
- رودخانه میاگاوا (Miyagawa)
که در کنار آن بازار صبحگاهی پرجنبوجوش مردم محلی برپا میشود.
ترکیب طبیعت pristine، هوای پاک و معماری تاریخی باعث شده تاکایاما حس و حال مقصدی شاعرانه را داشته باشد.
بهترین زمان سفر به تاکایاما
این شهر در هر فصل زیبایی خاص خود را دارد:
بهار (آوریل و می) → شکوفههای گیلاس + جشنواره
تابستان → هوای مطبوع کوهستان و طبیعت سبز
پاییز (اکتبر و نوامبر) → برگهای سرخ و طلایی
زمستان → منظره برفی، سقفهای چوبی پوشیده از برف، حال و هوای افسانهای
اگر به دنبال ترکیب بهترین آبوهوا و کمترین شلوغی هستی، اوایل پاییز ایدهآل است.
جمعبندی نهایی
تاکایاما جایی است که تاریخ، فرهنگ، هنر و طبیعت در کنار هم قرار گرفتهاند و تصویری باشکوه از ژاپن سنتی را زنده نگه داشتهاند. از خیابانهای چوبی دوره ادو گرفته تا جشنوارههای رنگارنگ، از هنر نجّاران چیرهدست تا طبیعت کوهستانی اطراف شهر همه چیز در این مقصد خاص، روح ژاپن قدیم را یادآوری میکند.
برای علاقهمندان به سفرهای فرهنگی، تاریخی و تجربههای اصیل ژاپنی، تاکایاما یکی از «بایدا دید»های سفر به ژاپن است. تاکایاما، بیش از آن که یک شهر قدیمی باشد، یک پل زمانی است؛ پلی بین ژاپن مدرن و ژاپن دورانِ ادو. بافت چوبی، کوچههای قدیمی، کارگاه نجّاران، بازارها، خانهها و ساختمانهای حکومتی، همه با هم تصویری از زندگی روزمره، اقتصاد و هنر ژاپنی را به نمایش میگذارند که اگر گذرتان به این «نگین کوهستانی» افتاد، هیچ چیز مانند قدم زدن در آن کوچهها نمیتواند شما را با روح تاریخ آشتی دهد.
