اپن، سرزمینی که در آن سنت و مدرنیته نه در تقابل بلکه در همزیستی دل‌نشینی در کنار هم قرار گرفته‌اند، فرصت‌هایی ویژه برای تجربه‌ی فرهنگی فراهم می‌کند. شرکت در مراسم‌های آیینی این کشور، برای گردشگران فراتر از تفریح و مشاهده است و می‌تواند پلی باشد به جهان باستانی زیبا و پرمعنای این ملت، در این مطلب با نگاهی ویژه به جنبه‌های گردشگری، چند نمونه از مهم‌ترین مراسم های سنتی ژاپن را معرفی می‌کنیم، به همراه نکاتی برای آنکه حضور شما در آن‌ها آسوده، محترمانه و به‌یادماندنی باشد.
چرا شرکت در مراسم سنتی ژاپن جذاب است؟
پیش از ورود به معرفی مراسم‌ها، بد نیست نگاهی بیندازیم به دلایلی که این رویدادها را برای گردشگران ارزشمند می‌سازد:
- جلوه‌های بصری چشمگیر: لباس‌های سنتی، رقص‌های گروهی، کالسکه‌های چوبی بزرگ، فانوس‌های روشنایی و ترکیب رنگ‌ها و نورها، همه تصویری قدرتمند خلق می‌کنند.
- مشارکت و دسترسی: بسیاری از مراسم ژاپن در فضای عمومی برگزار می‌شوند و گردشگران می‌توانند تقریبا بدون واسطه حضور داشته باشند و حتی مشارکت کنند.
- پیوند با فصل‌ها، طبیعت و معنویت: بسیاری از جشن‌ها ریشه در باورهای آیینی دارند؛ طبیعت، گذر فصل‌ها، احترام به نیاکان در آن‌ها نقش دارد.
- تجربه‌ای به یادماندنی و متفاوت: فراتر از بازدید مناظر یا مراکز خرید، این مراسم فرصتی است برای درک فرهنگی عمیق‌تر، احساس مرز ناپذیر بین گذشته و حال.
بنابراین اگر قصد شرکت در تور ژاپن ۱۴۰۵ را دارید یا در برنامه‌تان وقتِ کافی برای بازدید از این رویدادها دارید، انتخاب یکی از این مراسم‌ها می‌تواند به سفر شما رنگ و بوی ویژه‌ای ببخشد.
نمونه‌هایی از مراسم‌های شاخص
۱. هانامی (Hanami) – جشن دیدن شکوفه‌های گیلاس
زمان: اواخر مارس تا اوایل آوریل
مکان: پارک‌ها، باغ‌ها، کنار رودخانه‌ها در سراسر ژاپن، مثلا پارک اوئنو در توکیو، اطراف کیوتو و …
شرح: هانامی به معنای «تماشای گل» است، اما در ژاپن معنایی فراتر از صرفاً نگاه کردن دارد. گروهی‌نشینی زیر درختان شکوفه گیلاس، غذا خوردن، خوردن نوشیدنی، آرامش، عکس‌برداری و حضور جمعی از مردم ژاپن و گردشگران، همه ترکیبی از زیبایی و تفسیر زودگذری زیبایی‌اند.
نکات جالب برای گردشگران:
- وقتی به یکی از پارک‌ها می‌روید، اغلب مردم ژاپنی، پتو یا پلاستیکی پهن می‌کنند و بن‌تو (غذای سرد ژاپنی) می‌خورند؛ اگر شما هم این تجربه را کنید، حس مشترک با محلی‌ها خواهید داشت.
- با اینکه زبان ژاپنی بلد نیستید، کافی‌ست همراه شوید، نشسته به طبیعت نگاه کنید و از حضور در لحظه لذت ببرید.
- چون این فصل بسیار محبوب است، هتل‌ها، پروازها و امکانات ممکن است زود پر شوند؛ خوب است پیش از سفر برنامه‌ریزی داشته باشید.
۲. گیون ماتسوری (Gion Matsuri) – کارناوال تابستانی کیوتو
زمان: ماه ژوئیه (تیر)
مکان: منطقه گیون در کیوتو، خیابان‌های شین‌ماتسوشو و کاواراماچی
شرح: گیون ماتسوری یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین جشن‌های ژاپن است؛ سابقه آن به بیش از هزار سال می‌رسد. ابتدا با هدف دفع بیماری و بلایا برگزار می‌شد، امروزه نماد فرهنگی و شور شهر کیوتو شده است. رژه‌ای از واگن‌ها یا کالسکه‌های چوبی عظیم (به نام یامابوکو) در خیابان‌های شهر حرکت می‌کنند و لباس‌های سنتی، موسیقی و نمایش‌های خیابانی فضا را پر می‌کند
نکات برای گردشگران:
- در طول این جشن، بخش‌هایی از خیابان‌ها مخصوص عابران (پیاده‌راه) می‌شود و غرفه‌های غذا، لباس سنتی، بازی و نمایش‌های خیابانی فراوان وجود دارد.
- اگر وقت دارید، لباس سنتی «یوکاتا» اجاره کنید و در جشن شرکت کنید؛ بسیاری از گردشگران چنین می‌کنند و استقبال محلی‌ها نیز معمولاً گرم است.
- توصیه می‌شود موقعیت گرفتن برای مشاهده رژه‌ها را از پیش بررسی کنید، مسیرها ممکن است شلوغ شود و مکان‌های خوب محدود باشند.
۳. اوبون (Obon) – آیین استقبال از ارواح نیاکان
زمان: معمولاً اواسط آگوست (اواخر مرداد)؛ بسته به منطقه ممکن است متفاوت باشد.
شرح: اوبون آیینی ژرف و معنوی است که بر باور بازگشت موقت ارواح نیاکان به دنیای زندگان تأکید دارد. در این زمان، ژاپنی‌ها خانه‌ها را می‌آرایند، معابد را با شمع روشن می‌کنند، فانوس‌هایی روشن می‌کنند تا مسیر بازگشت ارواح را روشن سازند، و در شب، فانوس‌هایی را روی آب می‌گذارند تا ارواح را بدرقه کنند. همچنین «بون اودوری» یا رقص جمعی سنتی نیز برگزار می‌شود، حرکتی با طبل و آواز و لباس‌های سنتی.
نکات ویژه برای گردشگران
- اگر در این زمان در تور ژاپن ۱۴۰۵ هستید، تجربه‌ی شنیدن طبل‌ها و شرکت کردن—حتی به شکلی ساده—در رقص بون، می‌تواند بسیار ماندگار باشد.
- احترام به فضا مهم است: دیدن مراسم فانوس روی آب یا پاکسازی معابد، خوب است با آرامش و سکوت همراه شود تا مزاحم نیاکان و محلی‌ها نشوید.
- در برخی مناطق، مراسم به‌شدت محلی هستند؛ پس اگر بخواهید به سمت مناطق روستایی بروید، زبان ژاپنی در سطح بسیار ابتدایی هم کمک می‌کند و مهم‌تر از آن، آداب محلی را رعایت کنید.
۴. ستسوبون (Setsubun) – جشن تطهیر و خوش‌یُمنی
زمان: ۳ فوریه (۱۴ بهمن ماه) – آغاز بهار در تقویم سنتی ژاپنی.
شرح: ستسوبون یعنی «جدا شدن فصل‌ها»، جشنی است که نماد ورود به بهار در ژاپن به شمار می‌رود. یکی از بخش‌های معروف آن، پرتاب لوبیای سویا (مانه‌مای) است؛ افراد با پرتاب لوبیا به سمت نماد شیطان (اُنی) می‌گویند: «شیطان بیرون! شُانس درون!» و نماد پاکسازی و شروعی نو است.
نکات مهم برای گردشگران:
- مراسمی سرگرم‌کننده، تعاملی و متفاوت؛ امکان شرکت یا مشاهده نزدیک آن وجود دارد.
- فرصت عکس‌های جالب با ماسک‌های شیطان، نرمش فرهنگی و آشنایی با یکی از رسوم عامیانه ژاپن.
- اگر سفر شما در فوریه است، گنجاندن ستسوبون در برنامه می‌تواند جالب باشد.
۵. نبوتا ماتسوری (Nebuta Matsuri) – جشن فانوس‌های جنگی در آئوموری
زمان: اوایل ماه آگوست، منطقه توهوکو (مثلاً شهر آئوموری)
شرح: این جشن یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای تابستانی ژاپن است. کالسکه‌های بزرگ فانوس‌شکل با طراحی‌های جنگی یا اسطوره‌ای، با ارتفاع و عرض چشمگیر (تا چند متر) ساخته می‌شوند و همراه با صدای طبل، فلوت و هلهله شرکت‌کنندگان، در خیابان‌ها رژه می‌روند.
نکات برای حضور:
- ممکن است این جشن در مناطق نسبتاً کمتر توریستی برگزار شود؛ این فرصتِ خوبی است برای تجربه‌ای بکرتر از ژاپن.
- چون اغلب در شب انجام می‌شود، لباس مناسب همراه داشته باشید.
- اگر امکانش هست، زودتر بروید تا جای خوبی برای تماشا پیدا کنید و از محیط استفاده کنید.
نکاتی برای حضور بهتر و محترمانه در مراسم‌ها
برای اینکه تجربه شما از شرکت در این مراسم‌ها به بهترین شکل پیش برود و همچنین از احترام به میزبان ژاپنی غافل نمانید، چند «قانون نانوشته» وجود دارد که به شما کمک می‌کنند:
- همیشه با احترام وارد فضا شوید: حتی اگر مراسم فضای شاد دارد، بسیاری از آیین‌ها ریشه در آیین‌های دینی یا سنتی ژاپن دارند. بلند صحبت کردن، خنده‌های بلند یا بی‌ملاحظه نشستن در مسیر راهب یا زیارت‌کننده‌ها ممکن است ناراحت‌کننده باشد.
- پوشیدن لباس سنتی می‌تواند تجربه را ارتقا دهد: بهره‌گیری از لباس‌هایی مانند «یوکاتا» یا «کیمونو» نه فقط برای عکس خوب است، بلکه نشانی از علاقه و احترام شما به فرهنگ محلی محسوب می‌شود. در بسیاری از شهرها، امکان اجاره چنین لباس‌هایی وجود دارد.
- از قبل برنامه‌ریزی کنید: برخی از جشن‌ها و مراسم‌ها در بازه‌های زمانی کوتاه برگزار می‌شوند یا ظرفیت بسیار زیادی دارند؛ بنابراین رزرو هتل یا بررسی مسیرها از قبل بسیار مهم است.
- عکاسی با احتیاط: اگرچه ممکن است مناظر بسیار چشم‌نواز باشند، قبل از عکس گرفتن از افراد، به‌ویژه راهبان یا شرکت‌کنندگان، تأیید بگیرید. در برخی معابد و محیط‌های خاص، عکاسی ممنوع است. حضور شما نباید خللی در سکوت یا تمرکز مراسم ایجاد کند.
- آشنایی با تقویم‌های محلی: ژاپن جشن‌های بسیاری دارد؛ انتخاب زمانی از سفر که با یک جشن مهم منطبق شود، تجربه را بسیار متفاوت می‌کند.
چگونه این تجربه را در سفر خود به ژاپن بگنجانیم؟
اگر قصد دارید در سفرتان به ژاپن، یکی از این مراسم‌ها را مشاهده یا شرکت کنید، چند پیشنهاد کاربردی:
تاریخ سفر را با تقویم جشن‌ها هماهنگ کنید: مثلاً اگر علاقمند به هانامی هستید، در مارس–آوریل به کیوتو یا توکیو بروید. یا اگر تابستان است، گیون ماتسوری یا نبوتا را انتخاب کنید.
محل اقامتتان را از پیش رزرو کنید؛ نزدیک به منطقه جشن یا مسیر رژه.
مسیر حمل‌ونقل را بررسی کنید: در زمان جشن‌ها ممکن است مسیرها بسته شوند یا ایستگاه‌های مترو شلوغ شوند.
آمادگی برای جمعیت و شلوغی را داشته باشید: برخی مراسم‌ها میلیون‌ها بازدیدکننده دارند. آرامش و انعطاف‌پذیری کمک می‌کند.
لباس راحت و مناسب انتخاب کنید: اگر قرار است زیاد بایستید یا راه بروید، کفش راحت به همراه داشته باشید. در مراسم شبانه، گرم بودن را هم در نظر بگیرید.
احترام به فرهنگ محلی: ممکن است بخواهید شرکت کنید، اما بدانید که همیشه گردشگر هستید، پس با احترام رفتار کنید، نحوه ایستادن، رفتار، عکس گرفتن و تعامل با محلی‌ها تفاوت ایجاد می‌کند.
جمع‌بندی
مراسم‌های سنتی ژاپن دریچه‌ای به قلب فرهنگ این سرزمین هستند؛ جایی که زیبایی، معنا و اجتماع با هم تلفیق شده‌اند. اگر در سفر به ژاپن با بکتاش تراول، یکی از این جشنواره‌ها یا آیین‌ها را در برنامه خود گنجانده باشید، بدون شک بخشی از تجربه‌تان متفاوت، ملموس‌تر و فراموش‌نشدنی خواهد بود.
